આજે એટલે કે 15મી જાન્યુઆરીએ મકરસંક્રાંતિ છે. મકરસંક્રાંતિના દિવસે ગ્રહોના રાજા સૂર્ય ભગવાન ધન રાશિમાંથી નીકળીને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. સૂર્યનું એક રાશિમાંથી બીજી રાશિમાં ભ્રમણને સંક્રાંતિ કહેવાય છે. એક સંક્રાંતિ અને બીજી સંક્રાંતિ વચ્ચેનો સમય સૌર માસ છે. આખા વર્ષમાં કુલ 12 સંક્રાંતિ આવે છે, પરંતુ મકરસંક્રાંતિને મહત્વની માનવામાં આવે છે. ઉત્તરાયણ પછી જ્યારે સૂર્ય મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે આ અવસરને દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં વિવિધ તહેવારો તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
મકરસંક્રાંતિના દિવસે ગ્રહોના રાજા સૂર્ય ભગવાન ધન રાશિમાંથી નીકળીને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે
સામાન્ય રીતે, ભારતીય કેલેન્ડરની તમામ તારીખો ચંદ્રની ગતિના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે, પરંતુ મકરસંક્રાંતિ સૂર્યની ગતિના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. મકરસંક્રાંતિનું ધાર્મિક મહત્વ ઘણું છે. આ દિવસે પવિત્ર નદીમાં સ્નાન કર્યા બાદ દાન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે. ઉપરાંત, મકરસંક્રાંતિના દિવસે ખરમાસ સમાપ્ત થાય છે અને એક મહિના માટે પ્રતિબંધિત શુભ કાર્યો ફરીથી શરૂ થાય છે. મકરસંક્રાંતિનું માત્ર ધર્મમાં જ નહીં પરંતુ વિજ્ઞાનમાં પણ ઘણું મહત્વ છે.
મકરસંક્રાંતિનું વૈજ્ઞાનિક મહત્વ
ગ્રહોના રાજા, સૂર્ય ભગવાન તમામ 12 રાશિઓને પ્રભાવિત કરે છે, પરંતુ કર્ક અને મકર રાશિમાં તેમનો પ્રવેશ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. સૂર્ય ભગવાન છ મહિનાના અંતરાલથી આ બે રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણની વાત કરીએ તો, પૃથ્વીની ધરી 23.5 ડિગ્રીના નમેલા હોવાને કારણે, સૂર્ય પૃથ્વીના ઉત્તરીય ગોળાર્ધની નજીક છ મહિના અને બાકીના છ મહિના દક્ષિણ ગોળાર્ધની નજીક છે.
મકરસંક્રાંતિ પહેલા, સૂર્ય દક્ષિણ ગોળાર્ધની નજીક છે
મકરસંક્રાંતિ પહેલા, સૂર્ય દક્ષિણ ગોળાર્ધની નજીક છે, એટલે કે, ઉત્તર ગોળાર્ધથી પ્રમાણમાં દૂર છે, જેના કારણે ઉત્તર ગોળાર્ધમાં રાત લાંબી અને દિવસો ટૂંકા હોય છે અને આ શિયાળાની ઋતુ છે. તે જ સમયે, મકરસંક્રાંતિથી, સૂર્ય ઉત્તર ગોળાર્ધ તરફ આગળ વધવાનું શરૂ કરે છે, તેથી આ દિવસથી ઉત્તર ગોળાર્ધમાં રાત ટૂંકી અને દિવસો લાંબા થવા લાગે છે અને ઠંડી ઓછી થવા લાગે છે.
મકરસંક્રાંતિનું ધાર્મિક મહત્વ
મકરસંક્રાંતિના દિવસે ગંગામાં સ્નાન કરવું, સૂર્યની પૂજા કરવી અને તીર્થસ્થળો પર દાન કરવું વિશેષ શુભ છે. આ પ્રસંગે આપેલું દાન સો ગણું પાછું મળે છે. મકરસંક્રાંતિના દિવસે તલનું ઘણું મહત્વ છે. કહેવાય છે કે તલ મિશ્રિત પાણીથી સ્નાન કરવાથી અને તલના તેલથી શરીર પર માલિશ કરવાથી પુણ્ય ફળ મળે છે અને પાપોનો નાશ થાય છે.