દેશના રાજવી પરિવારો વચ્ચે પ્રોપર્ટી વિવાદ નવો નથી. મહારાણા પ્રતાપના વંશજ ઉદયપુરના મેવાડ રાજવી પરિવારના સભ્યો વચ્ચે ફરી એકવાર મિલકતનો વિવાદ સામે આવ્યો છે. એ જ રીતે રાજસ્થાનના સૌથી મોટા જયપુર રાજવી પરિવારનો વિવાદ પણ હેડલાઇન્સમાં રહ્યો છે. આ રાજવી પરિવારના 800 કિલો સોના અને સંપત્તિને લઈને વિવાદ કોર્ટમાં પહોંચ્યો હતો.
મહારાણા પ્રતાપના વંશજ ઉદયપુરના મેવાડ રાજવી પરિવારના સભ્યો વચ્ચે ફરી એકવાર મિલકતનો વિવાદ સામે આવ્યો છે. આ વિવાદ નવો નથી, પરંતુ ચાર દાયકાથી વધુ સમયથી ચાલી રહ્યો છે. એ જ રીતે રાજસ્થાનના સૌથી મોટા જયપુર રાજવી પરિવારનો વિવાદ પણ હેડલાઇન્સમાં રહ્યો છે. આ રાજવી પરિવારનો 800 કિલો સોનાનો મામલો કોર્ટમાં પહોંચ્યો હતો. ચાલો જાણીએ આ સાથે જોડાયેલી વાતો.
આ કટોકટીના સમયગાળા દરમિયાનની વાત છે. કેન્દ્રમાં ઈન્દિરા ગાંધીની સરકારે જયપુરના રાજવી પરિવાર પર આવકવેરા વિભાગ દ્વારા દરોડા પાડ્યા હતા. તે સમયે જયપુરની રાણી માતા મહારાણી ગાયત્રી દેવી જીવિત હતા, જેમને ઈન્દિરા ગાંધી પસંદ નહોતા. જેના કારણે આ કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી. આવકવેરા વિભાગના ડઝનબંધ અધિકારીઓ જયપુરના રાજવી પરિવાર પાસે પહોંચ્યા અને ઘણી તપાસ કરી. આ સમયગાળા દરમિયાન ક્યાંય કંઈ મળ્યું નથી. બાદમાં, મોતી ડુંગરીમાં ખોદકામ દરમિયાન, 800 કિલો સોનું મળી આવ્યું હતું, જે સરકાર દ્વારા જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું.
ગાયત્રી દેવીના મૃત્યુ બાદ કોર્ટમાં ગયા હતા
જ્યારે 29 જુલાઈ 2009ના રોજ રાણી ગાયત્રી દેવીનું અવસાન થયું ત્યારે રાજવી પરિવારના વારસદારો કેન્દ્ર સરકાર સામે કોર્ટમાં ગયા હતા. ગાયત્રી દેવીના વંશજોએ 2010માં દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં 1975માં સરકાર પાસેથી જપ્ત કરાયેલું સોનું પરત મેળવવા માટે અપીલ કરી હતી. આ સોનું, મહારાણી ગાયત્રી દેવીના પતિ મહારાજા સવાઈ માન સિંહની અંગત મિલકત તરીકે નોંધાયેલું આ સોનું આવકવેરા વિભાગ દ્વારા ગોલ્ડ કંટ્રોલ એક્ટ 1968 હેઠળ જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું. જોકે, બાદમાં આ કાયદો નાબૂદ કરવામાં આવ્યો હતો.
સવાઈ ભવાની સિંહે ચેલેન્જ આપી હતી
ગોલ્ડ કંટ્રોલ એડમિનિસ્ટ્રેટર (દિલ્હી)ના 1980ના આદેશને પડકારતા બ્રિગેડિયર (નિવૃત્ત) સવાઈ ભવાની સિંઘ, મહારાજા સવાઈ માન સિંહ IIના મોટા પુત્ર અને દેખીતી રીતે વારસદાર છે, તેમણે તેમની અરજીમાં કહ્યું હતું કે એવું માનવાનું કોઈ કારણ નથી કે તમામ સોનું ગોલ્ડ કંટ્રોલ એક્ટ હેઠળ જાહેર કરવામાં આવ્યું ન હતું. આ અપીલના જવાબમાં કેન્દ્ર સરકાર વતી હાજર રહેલા વકીલ એસ.કે.દુબેએ કોર્ટમાં કહ્યું હતું કે ગોલ્ડ કંટ્રોલ એક્ટ અને ઈન્ડિયન ડિફેન્સ રૂલ્સ 1968 હેઠળ કાચું સોનું રાખવું ગેરકાયદેસર છે અને તેને સોંપવું જોઈએ. માન્યતાપ્રાપ્ત વેપારી અથવા સુવર્ણકારને છ મહિનાની અંદર વેચવું આવશ્યક છે.
જયપુર કોર્ટમાં પરાજય થયો હતો
જયપુર શાહી પરિવાર અગાઉ 2002 માં કાનૂની લડાઈ હારી ગયો હતો, જ્યારે જયપુરની સ્થાનિક અદાલતે ચુકાદો આપ્યો હતો કે શાહી કિલ્લામાંથી પ્રાપ્ત થયેલું સોનું એક છુપાયેલ ખજાનો છે અને કોઈપણ છુપાયેલા ખજાનાની માલિકી એક્ટ 1978 મુજબ ભારતીય ખજાના હેઠળ રાજ્ય સરકાર પાસે રહેશે. જો કે, રાજવી પરિવારના સભ્યોએ દલીલ કરી હતી કે મોતી ડુંગરી કિલ્લો રાજવી પરિવારની ખાનગી મિલકત છે અને તેના પર કોઈનો દાવો નથી.
રાજવી પરિવારની સંપત્તિને લઈને વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો
આટલું જ નહીં જયપુર શાહી પરિવારના સભ્યો વચ્ચે રાજવી પરિવારની સંપત્તિને લઈને વિવાદ થયો હતો. આ વિવાદ સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યો હતો. વર્ષ 2021માં પરસ્પર સંમતિના આધારે આ અંગે સમજૂતી થઈ હતી. વાસ્તવમાં જયપુરના મહારાજા સવાઈ માન સિંહ બીજાએ ત્રણ લગ્ન કર્યા હતા. તેમની પ્રથમ પત્ની મહારાણી મરુધર કુંવર, બીજી પત્ની મહારાણી કિશોર કુંવર અને ત્રીજી પત્ની સૌથી પ્રસિદ્ધ મહારાણી ગાયત્રી દેવી હતા.
15,000 કરોડની મિલકત અંગે વિવાદ
મહારાણી મરુધર કુંવરને એક પુત્રી પ્રેમ કુમારી અને પુત્ર ભવાની સિંહ હતા, જેઓ રાજવી પરિવારના અનુગામી હતા. મહારાણી કિશોર કુંવરને બે પુત્રો હતા, જયસિંહ અને પૃથ્વીરાજસિંહ. રાજકુમાર જગત સિંહ રાણી ગાયત્રી દેવીના પુત્ર બન્યા. રાજવી પરિવારની 15,000 કરોડની સંપત્તિને લઈને વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો.
આ મિલકતમાં જયપુરના રામબાગ પેલેસ અને જય મહેલનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે તાજ ગ્રૂપ દ્વારા સંચાલિત ફાઇવ સ્ટાર હોટલ છે. આ વિવાદમાં પૃથ્વીરાજ સિંહ, જયસિંહ, જગત સિંહના પુત્ર દેવરાજ સિંહ અને પુત્રી લલિત્યા દેવી પક્ષકારો હતા. કરાર મુજબ દેવરાજ અને લાલિત્યને જય મહેલ પેલેસનો અધિકાર મળ્યો. જ્યારે જયસિંહ અને સ્વ. પૃથ્વીરાજ સિંહના પુત્ર વિજિત સિંહને રામબાગ પેલેસ પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ મળી ગયું. આ કરાર કોર્ટ દ્વારા નિયુક્ત મધ્યસ્થી, સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ જોસેફ કુરિયનના નેતૃત્વ હેઠળ થયો હતો.
રાજકુમારી દિયા સિંહ મહારાજા ભવાની સિંહની પુત્રી હતી. રાજકુમારીના પુત્ર પદ્મનાભ સિંહને મહારાજા ભવાની સિંહના ઉત્તરાધિકારી જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. પદ્મનાભ સિંહની ઉંમર માત્ર 23 વર્ષ છે અને તેઓ 20 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુની સંપત્તિના માલિક છે. તે એક જાણીતા પોલો પ્લેયર પણ છે.