ઘણીવાર જ્યારે આપણે બીમાર પડીએ છીએ, ત્યારે આપણને લાગે છે કે શરીરનો ફક્ત એક જ અંગ પ્રભાવિત થયો છે. પરંતુ વિજ્ઞાન કહે છે કે કેટલાક રોગો એવા છે જે એક સાથે શરીરના એક કરતાં વધુ અંગોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. તેમાંથી હાર્ટ, લીવર અને કિડની છે. આ ત્રણ અંગો આપણા શરીર માટે એક મહત્વપૂર્ણ “લાઈફ સપોર્ટ સિસ્ટમ” જેવા છે અને જો તેમાંથી એકને નુકસાન થાય છે, તો બાકીના બેને પણ અસર થઈ શકે છે.
કેટલાક રોગો એવા હોય છે, જે એક જગ્યાએ અટકતા નથી પરંતુ આખા શરીરમાં તેની અસર ફેલાવે છે. જેના કારણે હાર્ટ, લીવર અને કિડનીને એક સાથે નુકસાન થઈ શકે છે. સેપ્સિસ એ શરીરમાં બેક્ટેરિયાના ઝેરના ફેલાવાને કારણે થતો ગંભીર ચેપ છે. તે રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધુ પડતી એક્ટિવ કરે છે અને તેના પરિણામે બહુ-અંગ નિષ્ફળતા થાય છે. લીવરનું કાર્ય ઘટવા લાગે છે, કિડની પેશાબ ઉત્પન્ન કરવાનું બંધ કરી દે છે, અને હાર્ટનું પમ્પિંગ નબળું પડી જાય છે.
હેપેટોરેનલ અને કાર્ડિયોહેપેટિક સિન્ડ્રોમ
જ્યારે લીવરમાં સિરોસિસ અથવા કોઈપણ ક્રોનિક રોગ થાય છે, ત્યારે તે કિડનીના બ્લડ સર્ક્યુલેશનને અસર કરે છે – આને હેપેટોરેનલ સિન્ડ્રોમ કહેવામાં આવે છે. બીજી બાજુ જો હાર્ટ નિષ્ફળ થવા લાગે છે, તો લીવર સોજો અને ખામીયુક્ત થવા લાગે છે, જેને કાર્ડિયોહેપેટિક સિન્ડ્રોમ કહેવામાં આવે છે.
મલ્ટી ઓર્ગન ફેલિયર શું છે?
હાર્ટ, લીવર અને કિડની, ત્રણેય અંગો એકબીજા સાથે ઊંડાણપૂર્વક જોડાયેલા છે. હાર્ટ લોહી પંપ કરે છે જે લીવર અને કિડનીને ઓક્સિજન અને પોષણ પૂરું પાડે છે. લીવર લોહીને સાફ કરે છે અને શરીરને ડિટોક્સિફાય કરે છે. કિડની ઝેરી પદાર્થો અને વધારાનું પાણી દૂર કરે છે.
જ્યારે કોઈ અંગ કોઈ રોગથી પ્રભાવિત થાય છે, ત્યારે તે અન્ય અવયવોના કાર્યમાં દખલ કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો હાર્ટ નબળું હોય, તો લીવર અને કિડનીને યોગ્ય માત્રામાં લોહી મળતું નથી, જેના કારણે તેમની નિષ્ફળતાનું જોખમ વધી જાય છે.
આને કેવી રીતે અટકાવવું?
- ડાયાબિટીસ, હાઈ બીપી, ફેટી લીવર વગેરે જેવા ક્રોનિક રોગોને નિયંત્રણમાં રાખો.
- નિયમિત આરોગ્ય તપાસ કરાવો — જેમ કે LFT, KFT, ECG, લિપિડ પ્રોફાઇલ.
- વધુ પડતી દવાઓનું સેવન ન કરો – ઘણી દવાઓ લીવર અને કિડની પર સીધી અસર કરે છે.
- શરીરમાં સોજો આવવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી, પેટ ફૂલવું અથવા પેશાબ ઓછો થવો – આ સંકેતોને ઈગ્નોર કરશો નહીં.
Disclaimer: આ માહિતી માત્ર જાણકારી માટે છે, સંદેશ તેની પુષ્ટિ કરતું નથી.