મહારાષ્ટ્રમાં આ વખતે કોની સરકાર બનશે? 288 વિધાનસભા બેઠકો પર ધીમી ગતિએ થઈ રહેલા મતદાનને ધ્યાનમાં રાખીને આ પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે. મતદાન બાદ નિષ્ણાતો એક્ઝિટ પોલના ડેટામાંથી આ પ્રશ્નનો ઉકેલ લાવવાનો પ્રયાસ કરશે, પરંતુ છેલ્લા કેટલાક સમયથી એક્ઝિટ પોલના ડેટા ફેલ થઈ રહ્યા છે, જેના કારણે ભારે હોબાળો થયો હતો.
આવી સ્થિતિમાં, એક્ઝિટ પોલ સિવાય, તમારે આ 4 આંકડાઓ પરથી સમજવું જોઈએ કે મહારાષ્ટ્રમાં કોની સરકાર બનવા જઈ રહી છે?
પોકેટ પાર્ટીઓ અને અપક્ષોના પફોર્મન્સ પર નિર્ભર
મહારાષ્ટ્રમાં લોકસભાની ચૂંટણી બે પક્ષોમાં સમેટાઈ ગઈ હતી, તેમ છતાં 10 વિધાનસભા બેઠકો પર નાના પક્ષો અને અપક્ષ ઉમેદવારોનો દબદબો હતો. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે વંચિત વિકાસ અઘાડી, બહુજન વિકાસ આઘાડી, AIMIM જેવી પોકેટ પાર્ટીઓ પણ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કેટલીક સીટો પર ચૂંટણી લડી શકે છે.
આ સિવાય બે ડઝન બેઠકો પર અપક્ષ ઉમેદવારો મજબૂત સ્થિતિમાં છે. સોલાપુર દક્ષિણમાં કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા સુશીલ કુમાર શિંદેએ અપક્ષ ઉમેદવારને સમર્થન આપ્યું છે. શિંદેની પુત્રી પણ અહીંથી લોકસભા સાંસદ છે.
2019માં અપક્ષ ઉમેદવારોએ 13 બેઠકો જીતી હતી. 2014માં આ આંકડો 8ની આસપાસ હતો. જો ત્રિશંકુ વિધાનસભા જેવી સ્થિતિ સર્જાય તો આ અપક્ષ ઉમેદવારો કિંગમેકરની ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
2019ની ચૂંટણીમાં 11 નાના પક્ષોએ 14 વિધાનસભા બેઠકો જીતી હતી. આ વખતે આ નાની પાર્ટીઓના પ્રદર્શન પર સૌની નજર છે.
લોકસભામાં લીડ ધરાવે છે MVA
વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં જે પ્રકારનું રાજકીય માળખું હોય છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં પણ આવું જ ગઠબંધન હતું. ભારતના જોડાણમાં કોંગ્રેસ, શિવસેના-યુબીટી અને એનસીપી-શરદ જેવા પક્ષો સામેલ હતા, જ્યારે બીજી તરફ, ભાજપ, શિવસેના-શિંદે અને એનસીપી-અજીત એનડીએ ગઠબંધનમાં ભાગીદાર હતા.
પ્રકાશ આંબેડકર સહિતના કેટલાક નાના પક્ષો મેદાનમાં એકલા હાથે લડી રહ્યા હતા. આ લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને સૌથી વધુ 83 વિધાનસભા બેઠકો પર લીડ મળી હતી. અજિત પવારની પાર્ટીને 6 સીટો પર અને એકનાથ શિંદેની પાર્ટીને 38 સીટો પર લીડ મળી છે.
એ જ રીતે કોંગ્રેસને 63 બેઠકો પર, શિવસેના-ઉદ્ધવને 56 બેઠકો પર અને NCP-શરદને 38 બેઠકો પર લીડ મળી છે. અસદુદ્દીન ઓવૈસીની પાર્ટીને 2 સીટો પર અને અપક્ષોને 7 સીટો પર લીડ મળી છે.
લોકસભાની સરખામણીએ વિધાનસભાની ચૂંટણીના સમીકરણો અલગ છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે બહુજન વિકાસ આઘાડી અને પ્રકાશ આંબેડકરની પાર્ટી તે બેઠકો પર મજબૂત સ્થિતિમાં છે જ્યાં ભાજપને લીડ મળી હતી.
બીજી તરફ મહાવિકાસ આઘાડીએ પણ સમાજવાદી પાર્ટી અને શેતકરી સંગઠનને પોતાની સાથે જોડવાનું કામ કર્યું છે.
65 સીટો પર ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે સીધી લડાઈ
કોની સરકાર બનશે તેનો નિર્ણય પ્રાદેશિક પક્ષો કરતા બે રાષ્ટ્રીય પક્ષોના પ્રદર્શન પર વધુ થશે. કોંગ્રેસ 65 બેઠકો પર ભારતીય જનતા પાર્ટી સાથે સીધી સ્પર્ધામાં છે. આમાંથી મોટાભાગની બેઠકો વિદર્ભ પ્રદેશની છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે અહીં લીડ મેળવી હતી.
રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘે પણ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ વતી લીડ જાળવી રાખી છે. નાના પટોલેએ કોંગ્રેસ તરફથી ચાર્જ સંભાળ્યો છે.
એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ 65 સીટો પર લીડ મેળવનાર પાર્ટીનું ગઠબંધન મહારાષ્ટ્રના જાદુઈ આંકડાને સરળતાથી સ્પર્શ કરી શકે છે. મહારાષ્ટ્રમાં, જેની 288 બેઠકો છે, સરકાર બનાવવા માટે 145 ધારાસભ્યોની જરૂર છે.
આ વખતે ભાજપ અહીં 160 સીટો પર ચૂંટણી લડી રહી છે.
માત્ર ગઠબંધન સરકાર જ બનશે
1995થી લઈને અત્યાર સુધી મહારાષ્ટ્રમાં કોઈ પણ પાર્ટી પોતાના દમ પર બહુમતી મેળવી શકી નથી. 1995માં શિવસેના અને ભાજપે મળીને સરકાર બનાવી હતી. 1999માં કોંગ્રેસ અને શરદ પવારની પાર્ટીએ સાથે મળીને સરકાર બનાવી હતી. 2004માં પણ મહારાષ્ટ્રમાં કોંગ્રેસ અને NCPની ગઠબંધન સરકાર બની હતી.
2009માં પણ કોંગ્રેસ અને NCPએ સાથે મળીને સરકાર બનાવી હતી. 2014માં ભાજપ અને શિવસેના ગઠબંધનની સંયુક્ત સરકાર બની હતી. 2019 માં, મહાવિકાસ અઘાડીની રચના કરવામાં આવી હતી અને એનસીપી, શિવસેના અને કોંગ્રેસે સાથે મળીને સરકાર બનાવી હતી.
હાલમાં જ કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે કહ્યું હતું કે 2024માં અમે ગઠબંધન સરકાર બનાવીશું અને પછી 2029માં અમે એકલા હાથે સરકાર બનાવીશું. ભાજપ એકનાથ શિંદે અને અજિત પવાર સાથે ગઠબંધનમાં છે. બીજી તરફ ભારતનું પણ જોડાણ છે. અહીં પણ ત્રણેય પક્ષો લગભગ સમાન સંખ્યામાં બેઠકો પર ચૂંટણી લડી રહ્યા છે.