ઓડિશાના 24 ગામોને સુનામીનું ટેગ મળ્યું છે. તેમાં બાલાસોર, ભદ્રક, જગતસિંહપુર, કેન્દ્રપારા, પુરી અને ગંજમ જિલ્લાના ગામોનો સમાવેશ થાય છે. યુનેસ્કોના ઈન્ટર ગવર્નમેન્ટલ ઓશનોગ્રાફિક કમિશને પણ આ ગામોને સુનામીનો સામનો કરવા માટે તૈયાર જાહેર કર્યા છે. ચાલો જાણીએ આ સુનામી રેડીનો અર્થ શું છે?
ઓડિશાના દરિયાકાંઠાના 24 ગામોને સુનામી માટે તૈયાર એટલે કે સુનામીનો સામનો કરવા માટે તૈયાર રહેવા જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. યુનેસ્કોના આંતરસરકારી સમુદ્રી આયોગે પણ તેમને સુનામી માટે તૈયાર રહેવાની માન્યતા આપી છે. 11 નવેમ્બરે ઇન્ડોનેશિયામાં બીજા વૈશ્વિક સુનામી સિમ્પોઝિયમ દરમિયાન યુનેસ્કોએ તેનું પ્રમાણપત્ર જારી કર્યું હતું. ચાલો જાણીએ કે તેનો અર્થ શું છે અને આ ટેગ કયા આધારે મળે છે? યુનેસ્કોને આમ કરવાથી શું ફાયદો થશે અને આ પછી ગામડાઓમાં શું બદલાવ આવશે?
કુદરતી આફત માટે તૈયાર
વાસ્તવમાં ઓડિશાના બાલાસોર, ભદ્રક, જગતસિંહપુર, કેન્દ્રપારા, પુરી અને ગંજમ જિલ્લાના ગામોને સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત જગતસિંહપુર જિલ્લાના નોલિયાસાહી અને ગંજમ જિલ્લાના વેંકતરાયપુર એમ બે ગામો માટે સુનામી રેડીનું પ્રમાણપત્ર રિન્યુ કરવામાં આવ્યું છે. તેમને વર્ષ 2020માં જ સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. કોઈપણ ગામ કે સ્થળને સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવાનો અર્થ એ છે કે તે આ કુદરતી આફતથી પોતાને બચાવવા માટે તૈયાર છે. સુનામીની સ્થિતિમાં આ ગામોમાં રાહત અને બચાવ કાર્ય સરળતાથી થઈ શકે છે.
આ ટેગનો ઉદ્દેશ્ય લોકોની જીદંગી અને સંપત્તિને બચાવવાનો છે
તમને જણાવી દઈએ કે UNESCOનું Intergovermental Oceanographic Commission (IOC) સંયુક્ત રાષ્ટ્ર હેઠળ દરિયાઈ વિજ્ઞાનને સમર્પિત સંસ્થા છે. તેની સ્થાપના 1960 માં યુનેસ્કોની એક્ઝિક્યુટિવ સ્વાયત્ત સંસ્થા તરીકે કરવામાં આવી હતી. 26 ડિસેમ્બર 2004 ના રોજ સુનામી પછી, IOC એ હિંદ મહાસાગર સુનામી ચેતવણી અને શમન પ્રણાલી (IOTWMS) સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરી. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ સુનામી દરમિયાન કટોકટીની પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરવા માટે દરિયાકિનારા પર રહેતા સમુદાયોની સજ્જતામાં સુધારો કરવાનો છે. આનાથી આપત્તિના કિસ્સામાં જાન-માલના નુકસાનમાં ઘટાડો થશે.
આ રીતે સુનામી તૈયાર જાહેર કરવામાં આવે છે
સુનામીને ધ્યાનમાં રાખીને, પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા INCOIS ના ડિરેક્ટરની અધ્યક્ષતામાં એક રાષ્ટ્રીય બોર્ડની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તે નેશનલ સુનામી રેડી રેકગ્નિશન બોર્ડ (NTRRB) તરીકે ઓળખાય છે. આ બોર્ડમાં પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય, નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી, ગૃહ મંત્રાલય, OSDMA, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ અને INCOSIS ના સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે. તપાસ બાદ આ બોર્ડ દરિયાકાંઠાના ગામો અથવા અન્ય વિસ્તારોના નામ યુનેસ્કોને મંજૂરી માટે મોકલે છે. ત્યાંથી મંજૂરી મળ્યા પછી, આ 12 મુદ્દાઓના આધારે કોઈપણ ગામ અથવા સ્થળને સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવામાં આવે છે. આ જ બોર્ડે ઓડિશાના ગામોના નામ સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવા યુનેસ્કોને પણ મોકલ્યા હતા.
આ ફાયદો થશે
હકીકતમાં, ભારત સરકારે દેશભરના 381 દરિયાકાંઠાના ગામોને સુનામીથી પ્રભાવિત જાહેર કર્યા છે. તેના આધારે આ ગામોને સુનામી સામે લડવા માટે તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યા છે. સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવામાં આવે તે પહેલા સરકાર આ ગામોમાં વિવિધ વ્યવસ્થાઓ કરે છે. આ અંતર્ગત તમામ હિતધારકોને ઈમરજન્સી ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે. ઉપરાંત ગામડાના લોકો માટે જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત સુનામી મેનેજમેન્ટ પ્લાન અને મોક ડ્રીલનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. બહાર નીકળવાના રસ્તા તૈયાર કરવામાં આવે છે.
રાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ આયોજન
INCOIS લોકોમાં સુનામી વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે દરિયાકાંઠાના રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરના ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ અધિકારીઓ માટે સુનામી સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રક્રિયા પર નિયમિતપણે વર્કશોપ, તાલીમ સત્રો અને સેમિનારનું આયોજન કરે છે. સુનામીની કોઈપણ કટોકટીનો સામનો કરવા માટે, ગૃહ મંત્રાલય, રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ અને રાજ્ય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન એજન્સીના સંકલનમાં રાષ્ટ્રીય સ્તરે મોક ડ્રીલ પણ કરવામાં આવે છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને, ઓડિશા રાજ્ય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સુનામીથી પ્રભાવિત દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોને સુનામી જેવી કુદરતી આફતોનો સામનો કરવા માટે તૈયાર કરી રહ્યું છે. જે ગામોની તૈયારીઓ પૂર્ણ થઈ છે તે ગામોના નામ સુનામી માટે તૈયાર જાહેર કરવા માટે મોકલવામાં આવે છે.
આ તૈયારીનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે જો સુનામીના જોખમવાળા વિસ્તારોમાં રહેતા લોકોને સમયસર અને સચોટ ચેતવણી આપવામાં આવે તો તેઓ જીવન બચાવવાના ઉપાયો અપનાવી શકે છે. તેનાથી નુકસાન તો ઘટે છે, બચાવ અને રાહત પણ ઝડપી થઈ શકે છે. આ માટે વૈજ્ઞાનિકો અને ઈમરજન્સી મેનેજમેન્ટ અધિકારીઓ દ્વારા વધુ સારા સેન્સર, સચોટ મોડલ અને સહવર્તી પ્રસારની ઘણી પદ્ધતિઓ અપનાવવામાં આવે છે.